Τα ευρήματα των ερευνητών, που δημοσιεύθηκαν στο Nature Communications (8 Οκτωβρίου 2020), έδειξαν ότι τα προγράμματα διατήρησης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την οικολογική σπανιότητα των ειδών.
Αφού μελετήθηκαν δύο βάσεις δεδομένων που καλύπτουν μαζί όλα τα γνωστά θηλαστικά και πουλιά παγκοσμίως, επιστήμονες από το CNRS, το Ίδρυμα Έρευνας για τη Βιοποικιλότητα (FRB), το Πανεπιστήμιο Grenoble Alpes και το Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ έχουν αποδείξει ότι, αν και αυτά τα είδη βρίσκονται σε όλες τις ηπείρους, απειλούνται περισσότερο από τις ανθρώπινες πιέσεις από τα κοινά είδη και επίσης θα επηρεαστούν περισσότερο από τη μελλοντική κλιματική αλλαγή. Έτσι, διατρέχουν διπλό κίνδυνο.
Από καιρό πιστεύεται ότι τα σπάνια είδη συμβάλλουν ελάχιστα στη λειτουργία των οικοσυστημάτων. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες έχουν δυσφημίσει αυτήν την ιδέα: Η σπανιότητα είναι θέμα όχι μόνο της αφθονίας ή της γεωγραφικής περιοχής ενός είδους, αλλά και του διακριτικού χαρακτήρα των οικολογικών του λειτουργιών. Επειδή αυτά τα λειτουργικά διακριτά είδη είναι αναντικατάστατα, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τα οικολογικά τους χαρακτηριστικά, να χαρτογραφήσουμε τις κατανομές τους και να αξιολογήσουμε πόσο ευάλωτα είναι σε τρέχουσες και μελλοντικές απειλές.
Χρησιμοποιώντας δύο βάσεις δεδομένων που συλλέγουν πληροφορίες για τα θηλαστικά του κόσμου (4.654 είδη) και πουλιά(9.287 είδη), επιστήμονες από το Κέντρο de Synthèse et d’Analyse de la Biodiversité (CESAB) του FRB, ερευνητικά εργαστήρια CNRS, Πανεπιστήμιο Grenoble Alpes, το Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ και συνεργαζόμενα ινστιτούτα χώρισαν την επιφάνεια της γης σε τετράγωνα 50 × 50 km και καθόρισε τον αριθμό των σπάνιων ειδών σε κάθε ένα. Έδειξαν ότι η σπανιότητα μεταξύ των θηλαστικών συγκεντρώνεται στις τροπικές περιοχές και στο νότιο ημισφαίριο, με κορυφές στα νησιά της Ινδονησίας, στη Μαδαγασκάρη και στην Κόστα Ρίκα. Τα εν λόγω είδη είναι κυρίως νυχτερινά φρουτοφάγα, όπως νυχτερίδες και λεμούριοι, και εντομοκτόνα, όπως μικρά τρωκτικά. Οικολογικά σπάνια είδη πουλιών βρίσκονται κυρίως σε τροπικές και υποτροπικές ορεινές περιοχές, ειδικά στη Νέα Γουινέα, την Ινδονησία, τις Άνδεις και την Κεντρική Αμερική. Τα εν λόγω πουλιά είναι ουσιαστικά καρποφόρα ή νέκταρα, τα κολίβρια αποτελούν παράδειγμα. Για πουλιά και θηλαστικά, τα νησιά αποτελούν σημεία σπανιότητας.
Οι ερευνητές ταξινόμησαν επίσης αυτά τα είδη σύμφωνα με την κατάσταση της κόκκινης λίστας IUCN και διαπίστωσαν ότι αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος των απειλούμενων κατηγοριών ειδών. Δηλαδή, τα οικολογικά σπάνια θηλαστικά αντιπροσωπεύουν το 71% των απειλούμενων ειδών της κόκκινης λίστας (έναντι 2% για τα κοινά θηλαστικά). και σπάνια πουλιά, 44,2% (έναντι 0,5% για οικολογικά κοινά πουλιά). Για κάθε είδος, προσδιορίστηκαν (i) ασκήθηκε ανθρωπογενής πίεση. (ii) δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης (HDIs) των χωρών υποδοχής και (iii) έκθεση σε ένοπλες συγκρούσεις. Τα δύο τελευταία από αυτά τα στοιχεία διαμορφώνουν πολιτικές διατήρησης. Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο σε οικολογικά σπάνια θηλαστικά και πουλιά από ότι σε πιο κοινά είδη, και ότι αυτά τα σπάνια είδη βρέθηκαν σε χώρες κάθε είδους προφίλ, ανεξάρτητα από το HDI ή την επικράτηση του πολέμου. Χρησιμοποίησαν μοντέλα για να δείξουν ότι τα οικολογικά σπάνια είδη θα είναι τα μεγαλύτερα θύματα της κλιματικής αλλαγής, πολλά από τα οποία αντιμετωπίζουν εξαφάνιση εντός 40 ετών.
Αυτό το προφίλ σπάνιων ειδών καθιστά σαφές ότι οι τρέχουσες προσπάθειες διατήρησης, ακόμη και σε ζώνες που προστατεύονται ήδη, είναι ανεπαρκείς. Οι στρατηγικές διατήρησης εξακολουθούν να αγνοούν συχνά τη λειτουργική ιδιαιτερότητα και να εστιάζουν αντίθετα στα μεγέθη του πληθυσμού. Ωστόσο, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη αυτή η ιδιαιτερότητα, αφήνοντας αυτή τη γνώση να καθοδηγήσει τα μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία αυτών των σπάνιων ειδών. Καθώς είναι απαραίτητα για υγιή οικοσυστήματα, απαιτείται μια πραγματική αλλαγή παραδείγματος στην πολιτική διατήρησης για να διασφαλιστεί η επιβίωσή τους.
