Το γιγάντιο ελικόπτερο της ρώσικης πολιτικής αεροπορίας, που έχει ξεκινήσει πριν από 8 ώρες απ’ τον πολικό σταθµό “Πρίμα” του Ακρωτηρίου Μπαράνοφ στη Σεβέρναγια Ζέµλια, ακουµπάει πάνω στην παγωμένη επιφάνεια του ωκεανού, σ’ ένα γιγάντιο κοµµάτι επιπλέοντος πάγου. Από κάτω υπάρχουν 3500 µέτρα νερού. Επάνω η κορυφή της γης. Ο Βόρειoς Πόλος!
Σε λίγο η ελληνική σηµαία θα κυματίζει στις 90° βόρειο πλάτος.
Μέχρι τώρα ελάχιστοι ταξιδιώτες έχουν κατορθώσει να φτάσουν σ’ αυτό το µακρινό και δυσπρόσιτο σημείο της γης.
Κι όσοι ήρθαν, το κατάφεραν χάρη στα ρώσικα πυρηνοκίνητα παγοθραυστικά που κάθε καλοκαίρι ανοίγουν δρόµο ανάµεσα στους αιώνιους πάγους που αγκαλιάζουν τον Βόρειο Παγωµένο Ωκεανό, και φέρνουν µαζί τους µερικές δεκάδες αποφασισµένους ταξιδιώτες.
Αυτή τη φορά όµως επρόκειτο για κάτι διαφορετικό. Οι 17 ταξιδιώτες και το 5µελές πλήρωµα του Μ8 ανήκαν σ’ εκείνη τη “ράτσα” ταξιδιωτών που βιώνουν µε ένταση την κάθε στιγµή. Ανάµεσα τους ο μικρόσωμος και σεβάσµιος διευθυντής της γερμανικής ΚRUPP, Ολλανδοί επιχειρηματίες, Αυστριακοί βιομήχανοι και µια Ολλανδέζα νοικοκυρά. Σε όλους υπήρχε η αίσθηση ότι συμμετέχουμε σε κάτι πολύ σηµαντικό και άτυπα αντιπροσωπεύαµε τις χώρες µας. Σαν ο µοναδικός Έλληνας αυτής της διοργάνωσης, ένιωθα µια ιδιαίτερη χαρά κι ένα ξεχωριστό συναίσθηµα.
Τρεις µέρες νωρίτερα είχαµε συναντηθεί τα µέλη της αποστολής στην Αγία Πετρούπολη. Την επόμενη, οι Ρώσοι µας οδήγησαν με ένα φορτηγό, µαζί µε τα τρόφιµα και τα εφόδια σ’ ένα µικρό σχεδόν εγκαταλελειμμένο αεροδρόµιο της πόλης, για να επιβιβαστούµε στο ελικοφόρο αεροπλάνο που θα µας µετέφερε στο Ντίκσον, το βορειότερο σηµείo της Αρκτικής Σιβηρίας, όπου υπάρχει αεροδρόμιο. Αρχίσαµε τη µεταφόρτωση από το φορτηγό στο αεροπλάνο. Ο ηλικιωμένος διευθυντής της ΚRUPP έριξε µε άνεση ένα κατεψυγµένο µπούτι στον ώµο του και ακολούθησε τον σωματώδη Ολλανδό που κρατούσε το κιβώτιο µε τις κονσέρβες. Τα καθίσµατα του αεροπλάνου δεν έφταναν για όλους. Έτσι µερικοί καθίσαµε στα κιβώτια και κρατηθήκαµε από κάποιους ιµάντες για την απογείωση. Είχαµε πολύ δρόµο µπροστά µας.
Από την Αγία Πετρούπολη µέχρι το Ντίκσον θα χρειάζονταν 10 ώρες! Το ”Antonov” µούγκρισε καθώς άρχισε να σηκώνεται αργά, πετώντας πάνω από την παγωµένη ακόµα ρώσικη πεδιάδα. Είναι Μάϊος και στα νερά της λίµνης Ovέγκα επιπλέουν ακόµα τεράστια κοµµάτια πάγου. Δυο ώρες αργότερα πετούσαµε πάνω από το λιµάνι του Αρχάγκελσκ.
Μετά από ένα ακόµη δίωρο αρχίσαµε την κάθοδο. Το άγνωστο Άµντερµαν. Ένα έρημο αεροδρόµιο στις ακτές του ωκεανού, που είχε λάβει οδηγίες να µας ανεφοδιάσει. Κάπου στο βάθος διακρινόταν µια µικρή πόλη. Αποφάσισα µε έναν-δύο Ολλανδούς να εξερευνήσουµε την περιοχή, που ήταν καλυµµένη µε ένα µέτρο χιόνι Πριν καλά – καλά αποµακρυνθούµε από το αφύλακτο αεροδρόµιο, είδαµε ένα τζιπ να έρχεται καταπάνω µας και τον Σεργκέι, που ήταν ο συντονιστής της αποστολής, να ουρλιάζει από µακριά. Έγινε φανερό πως δεν ήταν και πολύ φυσικό να κυκλοφορούµε σε στρατιωτικές περιοχές της Σιβηρίας σαν να κάναµε περίπατο στη Λεωφόρο Νέφσκυ. Στη συνέχεια της πτήσης µας προσφέρθηκε “φαγητό”, που έµελλε να είναι το κλασικό µενού εν πτήσει των επόµενων ημερών. Σαλάµι, µαύρο ψωµί και τυρί κασέρι “κασκαβάλ”. Αργά το απόγευµα και µε τον ήλιο πάντα να µεσουρανεί, προσγειωθήκαµε στο παγωµένο αεροδρόµιο του Ντίκσον. Με ερπυστριοφόρο όχημα μεταφοράς προσωπικού, καταλήξαµε στον τοπικό ξενώνα.
Το επόµενο πρωί γνωριστήκαµε µε το πενταµελές πλήρωµα του ελικοπτέρου. Ένας κυβερνήτης, δύο χειριστές, ένας πλοηγός, ένας ασυρµατιστής. Όλοι έµπειροι, µε χιλιάδες ώρες πτήσης σε αποστολές στη Σιβηρία. Το µεσηµέρι θα ξεκινούσε το γιγάντιο Μ8 µε όλους εµάς και τα εφόδια για τον πολικό σταθμό Μπαράνοφ, που θα αποτελούσε τη βάση της εξόρμησης στο Βόρειο Πόλο. Οι άδειες από την τοπική στρατιωτική διοίκηση είχαν δοθεί, αλλά όχι χωρίς εμπόδια. Είχαν απαγορεύσει την προγραμματισμένη επίσκεψη στη Νόβαγια Zέμλυα και τη Γη Φραγκίσκου Ιωσήφ. Παραλίγο να τεθεί θέμα ακύρωσης της αποστολής που απεφεύχθη χάρη στην παρέμβασή μου και τη σύμπραξη των Ολλανδών.
Το μεσημέρι το Μ8 ξεκίνησε για τη Σεβερνάγια Ζέμλια ενώ δύο ακόμη ολόιδια μεγαθήρια απογειώθηκαν με κατεύθυνση βόρεια για να συμμετάσχουν με το δικό τους τρόπο στην αποστολή. Το ένα μετέφερε καύσιμα, για να μας ανεφοδιάσει στην 18ωρη αυριανή πτήση στο Βόρειο Πόλο, ενώ το άλλο θα βρισκόταν σε επιφυλακή για κάθε ενδεχόμενο στο Ακρωτήριο Αρκτίτσεσκυ του νησιού Κομσομόλσκ στο βορειότερα σημείο του Αρχιπελάγους της Σεβέρναγια Ζέμλυα.
Η χαμηλή πτήση του ελικοπτέρου πρόσφερε εξαιρετική θέα του παγωμένου τοπίου της Αρκτικής Σιβηρίας και ευκαιρία για παρατήρηση του χώρου. Οι πιλότοι, όποτε εντόπιζαν στην απεραντοσύνη του λευκού, τάρανδους ή πολικές αρκούδες άλλαζαν κατεύθυνση κάνοντας κύκλους πάνω από τα τρομοκρατημένα ζώα! Το να κάνεις πτήση αναψυχής με τα γιγάντια αυτά ελικόπτερα, είναι να εξερευνάς το Γκραντ Κάνυον με τζάμπο τζετ.
Το Ακρωτήριο Τσελιούσκιν είναι το βορειότερο ηπειρωτικό σημείο του κόσμου και η ομώνυμη στρατιωτική βάση είναι χαμένη μέσα στο χιόνι τους περισσότερους μήνες του χρόνου. Στη μία ώρα που μείναμε εκεί, περπατήσαμε στις παγωμένες ακτές της θάλασσας μέχρι το μνημείο των ρώσων εξερευνητών του Βορειοανατολικού Περάσματος υπό το άγρυπνο βλέμμα των ρώσων φρουρών της βάσης.
Το τελευταίο κομμάτι του ταξιδιού μας πάνω από το αρχιπέλαγος της Σεβέρναγια Ζέμλια, είναι το πιο ενδιαφέρον καθώς η παγωμένη θάλασσα εισχωρεί μέσα σε φιόρδ και κόλπους με απότομες ορθοπλαγιές και τεράστια παγόβουνα που έχουν αποσπαστεί από γειτονικούς παγετώνες.
Στον πολικό σταθμό Πρίμα, μας υποδέχονται οι τρεις μόνιμοι κάτοικοί του. Ο Βαλόντια, ο ασυρματιστής, η γυναίκα του Έλενα από την Ουκρανία, και ο Αλεξέϊ ο μηχανολόγος, που περίμενε με ανυπομονησία την κόρη του Σοφία, που ταξίδεψε μαζί μας. Μόνιμοι σύντροφοί τους δύο τεραστίων διαστάσεων σκυλιά, κάτι μεταξύ αρκούδας και Αγίου Βερνάρδου! “Ο φόβος και ο τρόμος των πολικών αρκούδων του Μπαράνοφ”, λέει με καμάρι ο Βαλόντια.
Σε λίγο η ελληνική σημαία θα κυματίζει στην είσοδο του πολικού σταθμού, και δίπλα της η ρωσική.
Οι οικοδεσπότες νιώθουν ιδιαίτερη τιμή που συμμετέχει Έλληνας στην αποστολή και θέλουν να το εκφράσουν με κάθε τρόπο!
Ο νυχτερινός ήλιος μας ξεγέλασε και πήγαμε αργά να κοιμηθούμε. Εξάλλου όλοι περιμέναμε με αγωνία την αυριανή μέρα.
Το πρωί της 15ης Μαΐου ο πολικός σταθμός στο Μπαρανόφ ήταν σκεπασμένος με πυκνή ομίχλη.
Η ανησυχία ήταν έκδηλη στα πρόσωπα όλων. Σε τέτοια γεωγραφικά πλάτη, οι καιρικές συνθήκες καθορίζουν την τύχη κάθε δραστηριότητας και φυσικά και της δικής μας αποστολής. Όμως ο Βαλόντια, ο ασυρματιστής ήταν ήρεμος. Αυτός ήταν που, με τον ισχυρό ασύρματο του πολικού σταθμού, θα συντόνιζε την πορεία των τριών ελικοπτέρων, ώστε να μας συναντήσουν μέσα στην απεραντοσύνη του παγωμένου ωκεανού, για ανεφοδιασμό ή παρέμβαση διάσωσης.
Στις 11 το πρωί ο ήλιος έλαμψε πάλι πάνω από τους πάγους και μαζί του τα πρόσωπα των μελών της αποστολής.
Στο ελικόπτερο, καθίσαμε στους σανιδένιους πάγκους και βολευτήκαμε όσο καλύτερα μπορούσαμε. Άρχιζε μια τιτάνια αποστολή 19 ωρών χωρίς διάλειμμα, με τη συμετοχή των τριών ελικοπτέρων και με τις στρατιωτικές βάσεις της Αρκτικής σε επιφυλακή.
Η τελευταία στάση σε στεριά ήταν το σκεπασμένο από χιόνια, Ακρωτήριο Αρκτίτσεσκυ , στις 82° βόρειο πλάτος. Κάτω από τους πάγους βρίσκονταν δεξαμενές καυσίμων και ο αξιωματικός που τις διαχειριζόταν είχε φτάσει με το δεύτερο ελικόπτερο σ’ αυτή την ερημιά του κόσμου, μετά από δυο ώρες πτήσης από τη βάση του. Θα περίμενε εδώ μόνος μέχρι την επιστροφή των ελικοπτέρων, προσπαθώντας να φτιάξει τσάι λιώνοντας τον πάγο σ’ ένα μεγάλο κονσερβοκούτι.
Από δω και πέρα ο χρόνος χάνει το νόημα του, καθώς ξεκινάμε για το μεγάλο άλμα: 900 χιλιόμετρα παγωμένης θάλασσας μας χωρίζουν από το γεωγραφικό Βόρειο Πόλο. Το ελικόπτερο πορεύεται συνεχώς βόρεια και παρατηρούμε τον ωκεανό, που πότε είναι συμπαγής σαν μάρμαρο και πότε σχηματίζει τεράστια ανοίγματα, σαν θαλάσσια ποτάμια, πολύτιμα για την επιβίωση των φαλαινών που κολυμπoύν μεγαλόπρεπα στα νερά του.
Μετά από τέσσερις ώρες πτήση, μας ειδοποιούν πως πίσω μας έρχεται το ελικόπτερο ανεφοδιασμού. Πράγματι, για κάμποση ώρα πετάμε παράλληλα αναζητώντας την κατάλληλη επιφάνεια για προσγείωση. Γρήγορα, ο ασυρματιστής πετιέται έξω και δοκιμάζει τη σταθερότητα του πάγου μ’ ένα λοστό, πριν ακουμπήσει το Μ8 με όλο του το βάρος. Όση ώρα συντελείται ο ανεφοδιασμός, εξερευνούμε την παγωμένη επιφάνεια του ωκεανού. Αντίθετα απ’ ότι θα νόμιζε κανείς, η επιφάνειά του δεν είναι επίπεδη. Για την ακρίβεια, δεν είναι παντού επίπεδη. Η παλίρροια και η άμπωτη κομματιάζουν την επιφάνεια του πάγου, που ξαναπαγώνει αμέσως σε διαφορετικό ύψος από την υπόλοιπη παγωμένη επιφάνεια. Αποτέλεσμα αυτών των αέναων κινήσεων του νερού και του πάγου είναι να σχηματίζονται στα σημεία θραύσης φράγματα από τα συντρίμμια της παγωμένης μάζας του ωκεανού, μήκους πολλών χιλιομέτρων.
Ουσιαστικά η μετακίνηση πάνω στις παγωμένες επιφάνειες του ωκεανού είναι τρομερά δύσκολη, και επιβάλλεται στους εξερευνητές αυτών των περιοχών της Γης να κάνουν παρακάμψεις δεκάδων χιλιομέτρων, για να αποφύγουν τέτοια εμπόδια. Υπάρχει όμως ένα ακόμη εμπόδιο στην πορεία στον πάγο: Τα ρήγματα. Αθέατα από μακριά, έχουν πλάτος από λίγα εκατοστά μέχρι μερικές δεκάδες μέτρων. Στην πρώτη περίπτωση περνάει κανείς καλά αν αγνοήσει το γεγονός ότι κάτω ξετυλίγεται μια άβυσσος 4500 μέτρων. Το τρίτο εμπόδιο είναι οι λευκές αρκούδες, οι κυρίαρχοι του Βορρά, που περιπλανώνται σε όλο το εύρος του πολικού κύκλου ανεμπόδιστες από οτιδήποτε.
Τρώνε τα πάντα, ότι κινείται και αναπνέει. Κινούνται με άνεση στο νερό και με εκπληκτική ταχύτητα στον πάγο. Δεν φοβούνται κανέναν.
Οι δύο ώρες που μας χώριζαν από τον Βόρειο Πόλο κύλησαν γρήγορα. Στις 22.30 το ελικόπτερο έφτασε πάνω από την περιοχή του Πόλου και κάνοντας αναγνωριστικούς κύκλους άρχισε να χαμηλώνει. Ώρα 22.38 Ανατολικής Σιβηρίας. Σε μια επιφάνεια παγωμένης θάλασσας- όμοιας με αυτές που συναντήσαμε στην πορεία μας από τον πολικό σταθμό-, το ελικόπτερο ακουμπά με αυτοπεποίθηση αποβιβάζοντας τους 17 επιβάτες και το 5μελές πλήρωμα. Όλα θα έμοιαζαν ίδια αν η οθόνη του GPS δεν έδειχνε 90°.
Το μαγικό νούμερο που βεβαίωνε ότι βρίσκεσαι στην κορυφή του κόσμου!
Το γεγονός γιορτάστηκε με …σαλάμι, βότκα και σαμπάνια . Όσοι πρόλαβαν γεύτηκαν και λίγα σαλατικά πριν αυτά κοκαλώσουν από τους μείον 16° που επικρατούσαν στο Βόρειο Πόλο.
Η ώρα είχε πάει 12 το βράδυ, άσχετα αν ο ήλιος μεσουρανούσε. Από εδώ απείχαμε 1200 χιλιόμετρα από τη βάση μας και τα ελικόπτερα υποστήριξης περίμεναν κάπου πάνω στον πάγο, στις 88°, την επιστροφή μας. Άρχισε η αντίστροφη μέτρηση. Υποστείλαμε τις σημαίες μας και ξεκινήσαμε το ταξίδι της επιστροφής. Οκτώ ώρες αργότερα, και με δύο ανεφοδιασμούς καθ’ οδόν, αντικρίσαμε τον πολικό σταθμό “Πρίμα” στο Μπαράνοφ.
Είχαν περάσει 19 ώρες από την στιγμή που αναχωρήσαμε.
Αποστολή εξετελέσθη.
